بازی‌درمانی

مقدمه‌ای از دل دنیای کودک، وقتی بازی حرف می‌زند

اگر فرزندتان در بیان احساسات، برقراری ارتباط، تمرکز، یا مهارت‌های حرکتی-حسی چالش دارد، بازی درمانی می‌تواند پلی باشد میان «بازیِ لذت‌بخش» و «رشد واقعی». در کلینیک رهام ما بازی را به‌صورت هدفمند و ساختارمند به کار می‌گیریم تا کودکان در بستر فعالیت‌های طبیعی خود، مهارت‌های ارتباطی، شناختی و حرکتی‌شان را تقویت کنند. این صفحه به‌عنوان مرجع عملی برای والدین و متخصصان، تصویری روشن از بازی درمانی تهرانپارس و مسیرهای ارزیابی تا درمان در بازی درمانی شرق تهران ارائه می‌دهد.

بازی‌درمانی با کودک در تهرانپارس رهام

 

بازی درمانی چیست؟

بازی درمانی فراتر از «بازیِ آزاد» است؛ یک فرایند درمانی ساختارمند است که مبتنی بر مدل‌های نظری مشخص اجرا می‌شود. درمانگرِ آموزش‌دیده از «قدرت درمانی بازی» برای کمک به کودک استفاده می‌کند تا دشواری‌های هیجانی-اجتماعی را حل کند و به رشد بهینه برسد. این تعریف توسط انجمن بازی‌درمانی (APT) مطرح شده و بر «رابطهٔ درمانی»، «بازتاب عاطفی»، و «بازی هدفمند» تأکید دارد. 

چرا بازی؟ چون بازی زبان طبیعی کودکان است؛ در بازی می‌توان هیجان را بیان کرد، قوانین را تمرین نمود، و ارتباط را بی‌خطر ساخت. مرورهای پژوهشی نشان می‌دهند بازی درمانی برای کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی در طیف گسترده‌ای از چالش‌ها (رفتاری، هیجانی، انطباقی) مناسب است.

ارتباط بازی درمانی با کاردرمانی و گفتاردرمانی

در کلینیک رهام (تهرانپارس)، بازی درمانی به‌صورت یکپارچه با کاردرمانی و گفتاردرمانی پیش می‌رود:

 ارتباط با کاردرمانی: بسیاری از اهداف کاردرمانی—از تنظیم حسی و توجه پایدار تا برنامه‌ریزی حرکتی ظریف—در قالب بازی‌های ساختارمند تمرین می‌شوند. کودک در جریان بازی همان مهارت‌هایی را می‌سازد که برای لباس پوشیدن، نوشتن، بازی گروهی و مشارکت در کلاس نیاز دارد.

 ارتباط با گفتاردرمانی: در اختلالات ارتباطی و اوتیسم، مداخلات بازی‌محور با مشارکت والدین و مربیان به بهبود «توجه مشترک»، «درگیری اجتماعی»، و «تعامل دوسویه» کمک می‌کند؛ این رویکرد در رهنمودهای NICE نیز توصیه شده است.   

به بیان ساده: وقتی کاردرمانی «بدن و حس‌ها» را تنظیم می‌کند و گفتاردرمانی «ارتباط و زبان» را می‌سازد، بازی درمانی محیط طبیعی و انگیزاننده‌ای می‌سازد که این مهارت‌ها هم‌زمان و در متن زندگی واقعی تمرین شوند.

چه کودکانی به بازی درمانی نیاز دارند؟

• کودکانی با چالش‌های هیجانی-رفتاری (اضطراب، تنظیم هیجان، عزت‌نفس)

 • کودکان در گذارهای دشوار (طلاق والدین، سوگ، تغییر مدرسه)

 • کودکان با مشکلات اجتماعی (تعامل، نوبت‌گیری، بازی نمادین)

 • کودکان با اوتیسم (ASD)، ADHD یا تأخیر رشدی-ارتباطی

 • کودکانی با حساسیت‌های حسی یا نیاز به تمرین مهارت‌های حرکتی ظریف/درشت

شواهد نشان می‌دهند مشارکت فعال والدین و مدت‌زمان کافی درمان، با پیامدهای قوی‌تر همراه است؛ تحقیقات مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی آمریکا (NCBI) همچنین کارآمدی مداخلات بازی‌محور را در بهبود سازگاری و کارکرد روزمره گزارش کرده‌اند.

بازی درمانی در کلینیک رهام در تهرانپارس چگونه اجرا می‌شود؟

ما در بازی درمانی تهرانپارس و در خدمت‌رسانی به مراجعان، روندی شفاف و قابل‌پیگیری داریم:

 1. ارزیابی اولیه و تنظیم اهداف:

 • مصاحبه با والدین، مشاهدهٔ بازی، پرسشنامه‌های رشد/رفتار، و در صورت نیاز آزمون‌های استاندارد.

 • تعیین اهداف قابل‌اندازه‌گیری—مثل «افزایش شروع تعامل»، «توجه مشترک ۵ نوبتی»، «افزایش تنوع واژگان کاربردی».

 2. طراحی برنامهٔ فردمحور:

 • انتخاب چارچوب درمانی (بازی کارکرد-محور، بازی غیرمستقیم کودک‌محور، بازی ساختارمند اجتماعی) با توجه به سن، تشخیص، و اهداف.

 • هم‌ترازی با اهداف کاردرمانی (تنظیم حسی/حرکتی) و گفتاردرمانی (واج‌شناسی، واژگان، ساخت‌های زبانی).

 3. جلسات درمانی ۳۰ دقیقه‌ای (معمولاً ۱–۳ بار در هفته):

 • بازی‌های قاعده‌دار برای توجه مشترک/نوبت‌گیری، بازی‌های تقلیدی و نمادین، فعالیت‌های حرکتی-حسی، و بازی‌های داستان‌پردازی.

 مشارکت والد: مشاهدهٔ زنده، بازخورد فوری، و تمرینِ انتقال راهبردها به خانه و مدرسه—عامل کلیدی موفقیت.

 4. برنامهٔ خانگی و مدرسه‌ای:

 • فهرست بازی‌های روزمرهٔ کوتاه (۵–۱۰ دقیقه) برای تداوم یادگیری؛ ادغام با برنامه‌های کاردرمانی و گفتاردرمانی.

 5. پایش پیشرفت هر ۴–۶ هفته:

 • اندازه‌گیری شاخص‌ها (دفعات شروع تعامل، مدت توجه مشترک، تعداد واژگان/عبارات کارکردی، کیفیت بازی نمادین).

 • به‌روزرسانی اهداف و سطح دشواری بازی‌ها.

نمونه اهداف در بازی درمانی (همسو با کاردرمانی و گفتاردرمانی)

توجه مشترک: کودک طی ۱۵ دقیقه بازی، ۸ نوبت «نگاه-اشاره-واکنش» را حفظ کند.

 ارتباط کارکردی: استفاده از ۲۰ واژهٔ کارکردی/اشارهٔ جایگزین برای درخواست یا اظهار نظر.

تنظیم حسی: تحمل بازی‌های تعاملی با ورودی‌های حسی مختلف (لامسه/حرکت) بدون گریز.

 مهارت‌های اجرایی: پیروی از ۲–۳ دستور چندمرحله‌ای در بازی قاعده‌دار.

 مهارت‌های حرکتی ظریف: دستکاری قطعات کوچک، ساخت سازه‌های ساده، یا ترسیم نمادها برای روایت.

چرا بازی درمانی در کلینیک رهام؟

همکاری تیمی: برنامهٔ مشترک بازی درمانی + کاردرمانی + گفتاردرمانی برای یک نقشهٔ درمانی یکپارچه.

 آموزش والدین: انتقال راهبردها به خانه و مدرسه برای تعمیم مهارت‌ها.

 دسترسی محلی: پوشش بازی درمانی شرق تهران با مسیر دسترسی آسان.

 پایش داده‌محور: ثبت پیشرفت و گزارش دوره‌ای به والدین.

کودک شما چه چیزی را نمی‌گوید اما بازی می‌کند؟

شاید کودک شما از چیزی می‌ترسد، یا از دست کسی ناراحت است، شاید در خانه احساس امنیت ندارد یا در مدرسه طرد می‌شود. اما نمی‌داند یا نمی‌تواند آن را بیان کند. در اینجا، بازی وارد می‌شود. عروسکی که تکراراً می‌افتد، ماشین‌اسباب‌بازی‌ای که همیشه تصادف می‌کند، یا خانه‌ای که کودک از نو می‌سازد و ویران می‌کند… همه این‌ها پیام‌هایی از دنیای درونی کودک هستند. در مرکز بازی‌درمانی رهام در تهرانپارس، این نشانه‌ها به‌درستی تفسیر می‌شوند.

نشانه‌هایی که نباید نادیده گرفت

بازی‌درمانی محدود به کودکان با اختلالات خاص نیست. اگر کودک شما:

  • درون‌گرا و کم‌حرف است

  • پرخاشگری یا اضطراب دارد

  • اختلالاتی چون اوتیسم، بیش‌فعالی (ADHD)، وسواس یا افسردگی دارد

  • تجربه‌ی طلاق، مهاجرت، سوگ یا آسیب روحی را پشت سر گذاشته

  • دچار تأخیر گفتاری یا مشکلات ارتباطی است

می‌تواند از بازی‌درمانی سود ببرد. این روش هم تشخیصی است و هم درمانی، یعنی هم به درک مشکل کمک می‌کند و هم در مسیر حل آن به کار می‌آید.

بازی‌درمانی در تهرانپارس
بازی‌درمانی در کلینیک رهام تهرانپارس

 

نقش بازی‌درمانگر در مرکز توانبخشی رهام | شنیدن، دیدن، کشف کردن

یک بازی‌درمانگر خوب باید شنونده‌ی خاموش رفتارها، بیننده‌ی دقیق حرکات و مفسر عمیق دنیای کودک باشد. در مرکز رهام، بازی‌درمانگران مجرب با تخصص روانشناسی کودک و تجربه بالینی، در محیطی امن و بدون قضاوت، رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد با کودک ایجاد می‌کنند. آن‌ها با ایجاد فضای مناسب، به کودک اجازه می‌دهند خودش باشد و از طریق بازی به تدریج دردها، ترس‌ها و هیجاناتش را آشکار کند.

بازی‌ها چگونه درمان می‌کنند؟ از شن‌بازی تا نقش‌آفرینی و قصه‌سازی

در مرکز بازی‌درمانی رهام، از روش‌های متنوعی بسته به سن و نوع مشکل کودک استفاده می‌شود:

  • شن‌بازی درمانی (Sandplay): کودک با ساختن دنیای خود در سینی شن، احساسات ناخودآگاهش را بروز می‌دهد.

  • نقش‌آفرینی (Role Play): کودک نقش خودش یا دیگران را بازی می‌کند و در موقعیت‌های خیالی، مهارت حل مسئله می‌آموزد.

  • نقاشی درمانی، قصه‌درمانی، عروسک‌بازی و بازی‌های ساختنی از دیگر روش‌های محبوب در اتاق درمان هستند.

از اضطراب تا بیش‌فعالی: بازی‌درمانی در چه اختلالاتی مؤثر است؟

بازی‌درمانی نه‌تنها برای کودکان دارای اختلالات روان‌شناختی مانند اوتیسم، اضطراب جدایی، اختلال رفتاری، افسردگی کودکی، لکنت زبان و … مناسب است، بلکه در بهبود مهارت‌های اجتماعی، افزایش اعتماد به نفس، کنترل خشم و کنار آمدن با تغییرات نیز بسیار مؤثر است.

والدین کجا ایستاده‌اند؟ نقش شما در پیشرفت درمانی کودک‌تان

بازی‌درمانی بدون همکاری والدین ناقص است. در مرکز توانبخشی رهام، والدین در روند درمان نقش فعالی دارند. جلسات مشاوره با والدین برای درک بهتر رفتارهای کودک، دریافت بازخورد، آموزش نحوه تعامل صحیح و حتی ارائه تمرین‌هایی برای خانه، بخشی از پروسه درمان است. گاهی والدین متوجه می‌شوند که برخی الگوهای رفتاری خودشان، بر کودک تأثیر منفی گذاشته‌اند.

بازی‌درمانی در شرق تهران
بازی‌درمانی در شرق تهران

 

نتیجه گیری

بازی درمانی یک رویکرد لذت‌بخش اما عمیقاً هدفمند است. در کلینیک رهام ما با تکیه بر کار تیمی، آموزش والدین، و پایش منظم، تلاش می‌کنیم تا کودک شما مهارت‌های ارتباطی، هیجانی و حرکتی را در میدان بازیِ واقعی زندگی تمرین کند.

سخن پایانی | بازی را جدی بگیرید، چون کودک شما آن را بسیار جدی می‌گیرد

بازی‌ها ساده‌اند، اما پیام‌های‌شان پیچیده است. در هر حرکت کودک هنگام بازی، دنیایی از نیاز، ترس، آرزو یا هیجان نهفته است. اگر این زبان را بلد نیستید، نگران نباشید؛ ما در مرکز بازی‌درمانی رهام تهرانپارس آماده‌ایم تا همراه شما، زبان کودک‌تان را ترجمه کنیم.
اگر به دنبال راهی امن، علمی و اثربخش برای شناخت و درمان مشکلات رفتاری یا روانی فرزند خود هستید، همین حالا با ما تماس بگیرید.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پیمایش به بالا
مشاوره رایگان